นพ.หลิว ป๋อเหริน ผู้เชี่ยวชาญด้านโภชนาการเวชศาสตร์การฟื้นฟู จากไต้หวัน ได้โพสต์ในเพจเฟซบุ๊กของเขาเกี่ยวกับประโยชน์ทางโภชนาการและทางการแพทย์ของ มะระขี้นก โดยยกตัวอย่างเช่น จังหวัดโอกินาวา ประเทศญี่ปุ่น ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีประชากรอายุยืนมากที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ชาวบ้านที่นั่นแทบจะกินมะระขี้นกทุกวัน

หมอหลิวกล่าวว่า ตามศาสตร์แพทย์แผนจีน มะระขี้นกถือว่ามีฤทธิ์ “ขจัดความร้อน ขับพิษ ลดไฟในร่างกาย” และในยุคปัจจุบัน งานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ก็เริ่มเปิดเผยถึงคุณค่าทางโภชนาการที่ซ่อนอยู่เบื้องหลังรสขมนี้

การทดลองทางคลินิกแบบสุ่มและปกปิดสองฝ่าย (double-blind) ที่ตีพิมพ์ในวารสาร Complementary Therapies in Medicine ปี 2020 พบว่า ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่รับประทานสารสกัดจากมะระขี้นกติดต่อกัน 12 สัปดาห์ มีระดับน้ำตาลในเลือดขณะอดอาหาร และค่า HbA1c ลดลงอย่างชัดเจน โดยไม่พบผลข้างเคียงที่รุนแรง

สารสำคัญในมะระขี้นก

งานวิจัยชิ้นดังกล่าวชี้ให้เห็นว่า มะระขี้นกมีสารออกฤทธิ์ตามธรรมชาติ เช่น Charantin, Polypeptide-p และ Triterpenoids  สารเหล่านี้ไม่เพียงแต่ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ยังอาจช่วยส่งเสริมสุขภาพลำไส้ ปรับปรุงการทำงานของเยื่อบุลำไส้เล็กส่วนปลาย ปรับสมดุลภูมิคุ้มกันของระบบทางเดินอาหาร และลดการอักเสบเรื้อรังในร่างกายได้ด้วย

วัฒนธรรมการกินมะระขี้นกทั่วโลก

หมอหลิวยังกล่าวว่า มะระขี้นกเป็นผักที่พบได้ในวัฒนธรรมอาหารของหลายประเทศ โดยเฉพาะโอกินาวา ซึ่งถือเป็น “เมืองหลวงแห่งอายุยืน”

คนในท้องถิ่นเรียกมะระขี้นกว่า “โกยะ (Goya)” และมีเมนูขึ้นชื่ออย่าง Goya Chanpuru ผัดมะระขี้นกกับเต้าหู้ ไข่ และหมู ซึ่งไม่เพียงแต่อร่อย ยังกลายเป็นสัญลักษณ์ของอาหารเพื่อสุขภาพอีกด้วย

การที่ชาวโอกินาวากินมะระขี้นกเป็นประจำ อาจเป็นหนึ่งในปัจจัยที่ช่วยลดอัตราการเกิดโรคเรื้อรัง และชะลอความชรา

คุณค่าทางโภชนาการ

จากมุมมองทางโภชนาการ มะระขี้นกถือเป็นผักที่ “พลังงานต่ำ แต่สารอาหารแน่น” มี:

• วิตามิน C สูง

• โพแทสเซียม

• ใยอาหาร

• กรดโฟลิก

• วิตามิน B รวม

มีคุณสมบัติช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ลดอาการของโรคเมตาบอลิก และลดการอักเสบเรื้อรังอย่างเป็นธรรมชาติ

แม้มะระขี้นกจะดี แต่ไม่ได้เหมาะกับทุกคน ดังนี้

• หญิงตั้งครรภ์

• ผู้ที่มีน้ำตาลในเลือดต่ำ

• ผู้ที่ใช้ยาลดน้ำตาลในเลือด

• ผู้ที่มีระบบย่อยอาหารอ่อนแอ หรือท้องเสียง่าย

ในศาสตร์แพทย์แผนไทย

ผู้ป่วยเบาหวานทั่วไปจะมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงอย่างต่อเนื่อง สาเหตุเกิดจากการขาดฮอร์โมนอินซูลินหรือการทำงานของฮอร์โมนอินซูลินบกพร่อง อาการสำคัญที่สังเกตได้ของโรคเบาหวาน คือ ปัสสาวะบ่อย โดยเฉพาะในตอนกลางคืน หิวบ่อย กระหายน้ำบ่อย มีอาการชาปลายมือปลายเท้า หากมีบาดแผล มักจะหายช้า ภาวะแทรกซ้อนของโรคเบาหวาน ส่งผลให้จอประสาทตาเสื่อม เกิดแผลกดทับ ติดเชื้อได้ง่าย โดยเฉพาะติดเชื้อราและเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญในการก่อให้เกิดความพิการตามมา

ตามศาสตร์การแพทย์แผนไทย ขอแนะนำ “มะระขี้นก” ซึ่งเป็นสมุนไพรพื้นบ้าน สามารถนำมารับประทานเป็นอาหารและเป็นยารักษาโรค ปัจจุบันมีผลการศึกษาวิจัยหลายฉบับทั้งในสัตว์ทดลองและในผู้ป่วยเบาหวาน ยืนยันว่าสาร charantin ที่พบในมะระขี้นก สามารถลดระดับน้ำตาลในเลือดได้จริง และการใช้มะระขี้นกขนาด 2,000 มิลลิกรัมต่อวัน ติดต่อกันเป็นเวลา 6 เดือน จากการติดตามผลไม่มีอาการข้างเคียงที่รุนแรง และไม่พบความเป็นพิษต่อตับ ซึ่งทำให้สามารถมั่นใจได้ว่า การใช้มะระขี้นก ไม่ว่าจะใช้เป็นอาหารหรือเป็นยาในการป้องกันหรือรักษาโรคเบาหวานนั้นมีความปลอดภัย

และปัจจุบันมะระขี้นก จัดเป็นพืชสมุนไพรที่ถูกนำมาขึ้นทะเบียนเป็นยาสมุนไพรในบัญชียาหลักแห่งชาติ สามารถเบิกจ่ายได้ในคลินิกการแพทย์แผนไทยในโรงพยาบาลของรัฐได้ทั่วประเทศการใช้มะระขี้นกเพื่อลดน้ำตาลในเลือด ให้เน้นการรับประทานเป็นอาหาร เพราะจะได้ไฟเบอร์ แร่ธาตุ และวิตามินอื่น ๆ ที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกายด้วย สำหรับผู้ป่วยเบาหวานก็ควรจำกัดการบริโภคอาหารที่มีปริมาณน้ำตาลสูงออกกำลังกายอย่างเหมาะสม และปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของแพทย์ อย่างเคร่งครัด